Meertalige vergaderingen aan Nederlandse universiteiten

Ten gevolge van internationalisering in de afgelopen decennia is de Engelse taal steeds algemener geworden binnen de universiteiten in Nederland. In de afgelopen jaren heeft de Nederlandse overheid geprobeerd de effecten van internationalisering en de daaruit voortvloeiende verengelsing van universiteiten te balanceren doormiddel van verschillende wetsvoorstellen. Hoewel de onderwijstaal een primaire focus is, is het ook belangrijk om het taalgebruik buiten het klaslokaal in overweging te nemen. Engels wordt vaak gebruikt als lingua franca in bijvoorbeeld vergaderingen waar internationale studenten en werknemers aanwezig zijn. In plaats van de ene taal boven de andere te verkiezen, zouden universiteiten voor een meertalige aanpak kunnen kiezen.

[Click here for the English webpage / Klik hier voor de Engelse webpagina]

Een meertalige communicatiebenadering kan vooral nuttig zijn in vergaderingen van medezeggenschapsraden, waar Nederlandse en internationale studenten en werknemers worden gekozen om hun medestudenten en collegs’s te vertegenwoordigen en zich uit te spreken over belangrijke kwesties. Tegelijkertijd moeten er regelingen worden getroffen zodat mensen die het Nederlands of Engels minder goed beheersen, toch kunnen deelnemen. Luistertaal is een mogelijke oplossing. Dit betekent dat Nederlandstaligen in het Nederlands kunnen communiceren en anderstaligen in het Engels, terwijl ze elkaars taal receptief begrijpen. In de praktijk kan deze aanpak een uitdaging vormen wanneer sprekers van de ene taal onvoldoende receptieve vaardigheid hebben in de andere taal om elkaar voldoende te begrijpen en te antwoorden. Naar aanleiding van deze uitdaging  wordt er onderzocht hoe luistertaal succesvol kan functioneren in bijeenkomsten van medezeggenschapsraden wanneer er deelnemers zijn met verschillende taalachtergronden. Het doel van deelproject 1 is om de volgende vraag te beantwoorden:

“Hoe wordt receptieve meertaligheid effectief gebruikt in meertalige vergaderingen in academische settings?”

Analyse 1 – Rol van voorzitter in meertalige vergaderingen

De eerste analyse onderzoekt de rol van de voorzitter in het handhaven van een receptief meertalig taalbeleid door middel van een reconstructie van de onderliggende discoursstructuren in medezeggenschapsraden. Er wordt nagegaan hoe de voorzitter intervenieert binnen het vraag/antwoord spraakactiepatroon wanneer internationale raadsleden vragen stellen in het Engels en antwoorden krijgen in het Nederlands. De interventies van de voorzitter illustreren de samenloop van institutionele en meertalige discoursstructuren.

Analyse 2 – De invloed van omstanders in meertalige vergaderingen

De tweede analyse onderzoekt hoe de aanwezigheid van omstanders, of niet-sprekende deelnemers, de taalkeuzes van sprekers in meertalige vergaderingen beïnvloedt. Het vergelijkt hoe receptieve meertalige communicatieve modi worden gerealiseerd in vergaderingen waar Nederlands de voertaal is en waar Engels de voertaal is.

Dit onderzoek is nog gaande. Voorlopige resultaten suggereren dat de primaire werktaal en institutionele structuren van een bijeenkomst ertoe leiden dat verschillende vormen van meertaligheid worden gerealiseerd, zelfs wanneer de meeste deelnemers Nederlands spreken.

Maak kennis met de onderzoeker

Het eerste deelproject wordt uitgevoerd door Madison Steele (m.a.steele@uu.nl). Ze is afgestudeerd aan Universiteit Universiteit met een Master’s of Arts in Intercultural Communication.